|
(Kaynak: Rýfat Kayýn'ýn "Görmeyi Bilmek" adlý kitabýndan)
|
|
Kullaným, Bakým, Muhafaza
|
|
Gözlük kullanmaya baþlayan kiþilerde, belli bir süre sonra bazý alýþkanlýklar oluþur. Gözlüðü takýp çýkarýrken, silerken, bir zemin üzerine koyarken, kordon veya zincirle boyunda asýlý tutarken, baþ üzerine kaldýrýrken, kýlýfýna ya da kýlýfsýz cebe çantaya yerleþtirirken ortaya çýkan bazý hareketler, hep benzer biçimde düþünmeden yapýlýr.
Bu alýþkanlýklarýn hepsi, gözlüðün ömrünü, yapýsýný, ayarlarýný etkiler. Eðer bu alýþkanlýklarýn içinde yanlýþ bir zorlama, yanlýþ bir hareket varsa, gözlük zorlamanýn olduðu bölgeden kýrýlabilir.
Bu olumsuzluklarý gidermek için sýrasýyla þunlara dikkat etmek gerekir:
Gözlük kullanýlmadýðý zamanlarda, mutlaka sert koruyucu bir kýlýfta muhafaza edilmeli ve mümkün olduðunca oturulan, dayanýlan üzerinde eþya bulundurulan bir zemine konulmamalýdýr.
Oturulan sandalye, koltuk, kanepe, yatak üzerine býrakýlýp unutulan gözlükler her an bir kazaya uðrayabilir. Böyle bir alýþkanlýk edinilmiþse hemen vazgeçilmesi gerekir.
|
|
Ayarlarý Bozulursa
|
|
Bu durumu anlamak için gözlük saplarý açýlarak düzgün (masa üstü vs.) bir zemine konur. Þayet saplardan biri zemine deðmiyorsa, gözlük yüzde eðri duracaktýr. Bu pozisyondayken gözlük halkalarýna yukarýdan bakýldýðýnda, halkalardan biri içe doðru bir konumda ise gözlük köprü kýsmýndan eðilmiþ demektir. Bu gözlük yüzde, bir halkasý yüze yakýn, diðer halkasý gözden uzak duracaktýr.
Bunlarýn dýþýnda, sap açýklýklarý gövde ile 90 derecelik açý teþkil etmiyor ve dýþa doðru açýlmamýþsa, gözlük yüze bol gelecek ve düþme eðilimi gösterecektir. Þayet bu sap bu þekilde açýlmýþsa, gözlüðün açýlan sap yönünde yüze yaklaþtýðý görülecektir.
Metal ve plastik çerçevelerde sap vidalarýnýn gevþemesiyle saplar sýk sýk cama çarpacak ve cam üzerindeki kaplama veya polisaja zarar vererek matlaþmasýna neden olacaktýr.
Gözlük katlandýðýnda saplar düzgün kapanmýyor, aþaðý veya yukarý doðru doðru açý teþkil ediyorsa, sap menteþelerinin eðimi yanlýþtýr. Bu durum gözlüðün kýlýfa girmesini zorlaþtýr. Gözlük saplarý genellikle düzgündür. Bazen yapýmcý firma veya teknisyen gözlükçü tarafýndan þakaklar üzerindeki baskýyý azaltmak için hafif bir kavis verilir. Bilinçli yapýlan bu iþlem dýþýnda saplardaki aþaðý-yukarý, içe ve dýþa eðimler gözlüðün yüzdeki konforunu olumsuz etkiler. Bu tür ayar bozukluklarý görünümü de kötüleþtirir.
Metal gözlüklerde, camlarý halka içine zapteden vidalar zamanla gevþeyip camlarýn düþüp kýrýlmasýna neden olabilir. Fakat bu durum kullanýcýyý daha önceden uyarýr. Gözlük camlarý silinirken gevþemiþ vidalar camýn yatak içinde oynamasýna ve ses çýkarmasýna neden olur. Bu ses camýn düþebileceðinin de habercisidir.
Özellikle plastik çerçeveleri veya plastik camlý, plastik ve metal çerçeveleri sýcaklýðýn 40 dereceyi geçtiði yerlerde býrakmamak gerekir. Býrakýlan gözlükler, sýcaklýklarýnýn 60-70 dereceye çýkmasýyla deforme olur, parlaklýklarýný kaybederler. Özellikle yansýmasýz kaplamalý plastik camlarýn kaplamalarý, bu sýcaklýða dayanamaz.
|
|
Gözlüðün Temizlenmesi
|
|
Silme bezinin yumuþak, hidrofil (su tutucu) ve cam üzerinde kolay hareket eden malzemeden olmasýna titizlik gösterilmeli, silme bezi içinde kum, toz, kir olmamalýdýr.
Eðer çýkmayan kirler varsa, özel temizleyiciler spraylar, kir çözücü emdirilmiþ kaðýtlar kullanýlabilir. Bunlar yoksa, her cama bir damla þampuan veya benzeri yüzey aktif sývýlar damlatýlarak camlar parmakla ovalanýr. Deterjan kullanýlmamalýdýr. Bol su ile durulanarak suyu silkelendikten sonra yukarýda anlatýlan þekilde temizlik tekrarlanýr.
Temizlik üzerinde bu kadar uzun durmamýzýn nedeni, gözlüðe en çok zararýn bu aþamada verilmesindendir. Birçok sanayi ürününün kullanma kýlavuzu, ürünün ambalajý içine yerleþtirilir. Ýnsanlarýn saat gözlük gibi eþyalarýný kullana kullana öðrendikleri varsayýlarak buna gerek duyulmaz. Bir eþyayý uzun süre ve ideal formunda kullanmak, ancak bazý kurallara uymak ve bu kurallarý alýþkanlýða dönüþtürmekle mümkündür. Kravatla gömlekle silerek, camlarý zemine deðecek þekilde koyarak, tek elle ve hýzla yüzden çekip alarak, koruyucu olmayan kýlýflarda, çantada veya cepte taþýyarak, rastgele yerlerde unutarak gözlüðün uzun süreli kullanýlmasý zordur.
Günlük yaþamýn vazgeçilmez bir unsuru olan böyle bir eþyanýn ideal kullanýmý, ekonomik ömrünü birkaç kat uzatýr.
|
|
Gözlük Çerçevesi Deformasyonlarý
|
|
Ýlk alýnýþta gözlük çerçevelerinde teknisyen dikkatinden kaçan bazý deformasyonlar olduðu gibi kullaným ve taþýma yanlýþlýklarý sonucu da çerçeve deformasyonlara uðrayabilir. Böylece bir deformasyon tespit edildiðinde, zaman geçirmeden optisyene baþvurarak bu durumun düzeltilmesi ve ideal duruma getirilmesi gerekir.
Burun köprüsünün tam ortasýndan dikine bir düzlem bulunduðu varsayýlarak, sað ve sol gövdelere bakýldýðýnda her iki tarafta simetrik olmalýdýr.
Gövdenin göz tarafýnda kalan iç kýsmýna 180 derecede bir düzlem konduðunda (menteþelere dayanacak þekilde) sað ve sol halkalar bu düzleme eþit mesafede olmalýdýr. Bu eþitlik ayný zamanda, camlarýn merkezlerinin korneaya eþit uzaklýkta olmasýný saðlayacaktýr (saðda ve solda çok farklý diyoptriler istisnadýr).
Eðer þaþýlýk (strabismus) yoksa, göz bebekleri sað ve solda ayný yerde olmalýdýr. Yine eðri burun istisnadýr. Zira burunda saða veya sola doðru bir eðiklik varsa, gözlük çerçevesi yüzde tam simetrik durmayacaktýr.
Gözlük gövdesinin her iki yandan bakýldýðýnda yanaða doðru eðimi (pantoskopik açýsý) eþit olmalý ve yanaða deðmemelidir.
Saplarýn kulak arkasýna dönen kýsmý, kafa ile kulaðýn birleþme eðrisini takip edecek gibi olmalýdýr.
Sapýn en uç noktasý, hem kulak arkasýna hem de kafa derisine fazla baský yapmamalýdýr.
Gözlük saplarý açýlarak önce düz, sonra ters bir þekilde düzgün masa üstü gibi bir zemine koyulduðunda, sap uçlarý veya büküm yerleri masaya deðmelidir.
Saplar gövdeyle 90 derecelik bir açý yapmalý ve saplar düz bir biçimde kývrým yerine uzanmalýdýr (þakaklarý geniþ kiþiler için verilmiþ dýþa doðru bombeler istisnadýr).
Metal çerçevelerde, plaketlerin kaynak yerlerinden baþlayarak eðim ve kývrýmlar simetrik olmalýdýr (yine eðri burunlar için özel yapýlmýþ ayarlar istisnadýr).
Sap uzunluklarý ve büküm yerleri eþit olmalýdýr (kiþinin bir kulaðý önde bir kulaðý geride ise,yapýlan ayar istisna kabul edilir). Sap uçlarý camlara temas etmemelidir.
Çerçeve gövdesindeki camý sýkýþtýran vidalar gevþek olmamalýdýr. Keza, saplarýn menteþe vidalarý yeteri kadar sýký olmalýdýr. Camý tutan vidalar sonuna kadar sýkýþmalý, arada açýklýk kalmamalýdýr. Menteþe vidalarý zamanla gevþemeye meyillidir. Vidalarýn gevþeyip düþmesini önlemek için somun kullanýlmalý veya vidanýn uç kýsmý preslenerek çýkmasý önlenmelidir.
Çerçevenin gövdesinin öne veya saplara doðru eðimi fazla olmamalýdýr.
|
|
Gözlükte Deformasyonlar Neden Zararlýdýr?
|
|
Gözlükte deformasyonlar, hem estetik açýdan hem fonksiyonlarý açýsýndan hoþ olmayan görüntüler ve sonuçlar doðurur. Yüzde çarpýk duran bir gözlük, bir yandan kiþiyi, bir yandan da beraber olduðu insanlarý olumsuz biçimde etkiler. Ayrýca deforme olan gözlük, cilde piþik veya kýzarýklýk gibi zararlar verir. Çünkü aðýrlýklar burun üzerine ve saplara eþit daðýlmaz. Kaykýlmalar veya ince, yüzeysel baskýlar kulak arkasýnda, þakaklarda ve burun üzerinde acý ve aðrý verir. Gözlüðün görme fonksiyonlarýný bozar, astigmatik ve prizmatik etkiler meydana getirerek bulanýk görmeye, çift görmeye ve görme yorgunluðuna, dolayýsýyla baþ aðrýsýna neden olur.
|
|
Her Altý Ayda Bir Ziyaret
|
|
Yukarýda saydýðýmýz tüm olumsuzluklar, ancak iþinin ehli bir usta teknisyen tarafýndan düzeltilir. Bu tür ayar bozukluklarý, eðrilikleri, gevþemeleri konunun dýþýnda birinin yapmasý zor ve risktir.
Gözlükçünün çeþitli cihaz ve el aletleriyle kolayca ve kýsa sürede yapabileceði bir ayar yanlýþ ellerde kýrýlmayla sonuçlanabilir. Ziyaretlerin gözlük kullananýn lehine bazý yararlarý da vardýr. Bu ziyaret esnasýnda gözlüðe derin temizleme yapýlýr, (ultra saundlu yýkama cihazýnda) gevþeyen vidalar sýkýþtýrýlýr. Eskiyen, yeþilleþen, rengi deðiþen burun padleri deðiþtirilir. Þayet ilgilenilir ise yeni teknolojik geliþmelerden haberdar olunur. Cam ve çerçevenin miadýnýn dolup dolmadýðýna karar verilir.
|
|
Gözlüðü Deðiþtirme Zamaný
|
|
Her gözlüðün, kiþiden kiþiye deðiþen bir kullanma süresi vardýr. Bu süre alýþkanlýklara, takýþ süresine, sýk takýp çýkarýlmasýna, muhafaza þekline kiþinin terlemesi ve terindeki terkibe göre deðiþir.
Eðer terin çok asitli bir terkibi varsa, metal çerçevenin kaplamalarý bu terkipten etkilenerek bozulacak, baz materyaldeki bakýrý oksitleyerek yeþil renk almasýna, giderek korrozyona ve yüzeyin törpü gibi pürüzlenmesine neden olacaktýr. Özellikle cilde temas halindeki saplarda ve gözlüðün gövdesinin alt kýsmýnda yanaða deðme varsa meydana gelen bu oluþum son derece ciddi cilt reaksiyonlarýna zemin hazýrlayacaktýr. Ciltte iritasyon, saç dökülmesi ve allerjik reaksiyonlar, giderek iyileþmeyen yaralara dönüþecektir. Bu durum önemsenmez ise, cilt kanserine kadar giden rahatsýzlýklar meydana gelebilir.
Mükemmel kalite ve mükemmel saðlamlýk istenildiðinde, çerçeve köprüsündeki alaþýmýn sert ve dayanýklý olmasý sað sol halkalarda ise yumuþak kolay biçim verilen bir alaþým seçilmesi þarttýr. Saplarda kullanýlan alaþým bazen üç deðiþik özellik taþýr: Sapýn menteþeye yakýn yerleri kalýn sert, orta bölge esnek, plastik uçlarýn geçirildiði mil kýsmý yumuþak kolay bükülen nitelik kazandýrýr (ki optisyen kolayca kulak arkasýna bükerek ayarlayabilsin). Alaþýma bu özellikler kazandýrýlýrken yapýlan iþlemler, maliyetede etki eder. Mükemmel arayýþýndaki firmalar, bu býktýrýcý iþlemleri yüksünmeden yaparlar. Amaçlarý, kazandýklarý imajý güçlendirmek ve prestij saðlamaktýr. Firmalar arasý rekabet kalite arayýþýný en çok motive eden unsurdur. Yukarýda saydýðýmýz nedenlerle, çok kaliteli bir çerçeveye ömür biçmek zordur. Çok saðlam bir gözlük, kötü kullanýmla çok kýsa sürede bozulabilir. Bu itibarla, gözlük çerçevesine yapýmcý firmalarýn verdiði garanti, sadece imalat hatalarýný içerir. Kullaným yanlýþlýðýndan meydana gelen kýrýlma veya bozulmalara bir garanti verilmez.
Þimdiye kadar söylediklerimizi özetleyecek olursak; kaplamasý bozulmuþ metal gözlük çerçevesi deðiþtirilmelidir. Ayrýca metal yorgunluðuna baþlamýþ, kolayca deforme olan çerçeveler ile vida yataklarý, menteþeleri bozulmuþ baðlantýlarý çatlayarak zayýflamýþ çerçeveler deðiþtirilmelidir. Plastik çerçevelerde saplarda pütürlenmeler, ter asidinden beyazlanmalar olduðunda, plastik malzeme ayar yapýlamayacak derecede sertleþtiðinde, çatlamalar baþladýðýnda deðiþtirmek gerekir. Unutulmamalýdýr ki, deðiþme zamaný gelmiþ, ana materyali bozulmuþ, deforme olmuþ, camlarý çizilmiþ, matlaþmýþ, kanallarýna temizlenemeyen kirler birikmiþ bir gözlüðü kullanmakta ýsrar etmek saðlýklý deðildir. Bu görünümdeki biriyle iliþkide olan insanlar gözlüðün durumundan farkýnda olmadan rahatsýz olurlar.
|
|
